Akademik Referans Düzenleme Programları

Blogda şimdiye kadar sadece bir tane akademik referans düzenleme programından bahsettiğimizi fark ettim Her ne kadar Mendeley kullanmaktan şimdilik memnun olsam da, bahsetmeye değer oldukça fazla seçenek var. Tüm akademik referans düzenleme programının listesine Wikipedia’daki şu sayfadan ulaşabilirsiniz.

Hangi programı seçerseniz seçin, tüm alıntılarınızı ve kaynakçanızı elle düzenlemekten, pdf dosyalarınızı klasörler halinde arşivlemekten büyük ihtimalle daha verimli olacaktır. Referans düzenleme programı seçerken bence dikkat etmeniz gereken özellikler:

Makaleleri içe aktarma: Programa makaleleri eklemek kolay mı? Yayınların internet sitelerinden, pdf dosyalarından, bibtex dosyasından makalelerinizi programa kolayca ekleyebiliyor musunuz?
Makaleleri düzenleme: Makalelerin yazar, dergi bilgilerini otomatik belirlemekte başarılı mı? Otomatik bulunamayan makaleleri elle düzenlemek yeterince kolay mı?
Referans verme: Referans verme çalışma düzeninize uyuyor mu? Word, Open Office eklentisi var mı? Bibtex dosyasını istediğinizi formatta aktarabiliyor mu? Tek bir bibtex dosyası mı oluşturuyor? Kütüphaneninizi klasörlerle veya etiketlerle sınıflandırabiliyor mu?
Kaynakça stili: İstediğiniz kaynakça stilini program destekleniyor mu? Stilleri değiştirmek ya da yenilerini oluşturmak kolay mı?
Şeffaflık/Dışa aktarma: Belki de en önemli özellik bu. Başka bir programa geçmek istediğinizde kütüphanenizi dışa aktarması kolay mı? Kütüphanenizi başka formatlarda (bibtex, xml, vs.) kaydedebiliyor musunuz?

Yukarıda yazdıklarım temel özellikler. Ayrıca, pdf dosyaları üstünde not alma, çalışma grupları oluşturma, kütüphanenizi bilgisayarlar arasında eşleştirme gibi fazladan özellikler de işinizi kolaylaştırabilir.

EndNote:

EndNote Thomson Reuters’ın paralı bir uygulaması. Kişisel lisansı oldukça tuzlu (113$), ancak okulunuzun toplu lisansı varsa ne ala. Aslında EndNote oldukça kapalı bir program, ancak oldukça fazla kullanıcısı var. Kapalı olmasından dolayı hiç ısınamadım. Zaten üstüne Zotero’ya dava açınca iyice soğumuştum. Diğer taraftan, Microsoft Word eklentisi genelde sorunsuz çalışıyor, birçok kaynakça formatını destekliyor. EndNote içinden doğrudan makale araması (belli kaynaklarda) yapılabilmesi de güzel bir özellik. Eğer okulunuzun lisansı varsa, tezinizi Word ile yazıyor, tezim bitince de akademiydi, referanstı işim olmaz diyorsanız EndNote kullanmayı düşünebilirsiniz.

EndNote’un nasıl kullanılabileceğini aşağıdaki videodan izleyebilirsiniz.

CiteULike:

CiteULike ücretsiz bir web uygulaması (sahibi Springer). Özellikle internetten kaynak bulmakta, bu kaynaklarınızı araştırma grubunuzla paylaşmakta oldukça başarılı. Öğrencilerinize okuma listesi önermek gibi işler için de kullanışlı olabilir. Ayrıca kütüphanenizdeki makalelere göre ilginizi çekebilecek makaleler de öneriyor. Her ne kadar referanslarınızı .bib olarak aktarabilseniz de, makalelerin pdf dosyalarını arşivlemek veya bunlar üstünde not almak istiyorsanız başka seçeneklere baksanız daha iyi olur.

JabRef:

JabRef en eski referans düzenleme programlarından birisi. Açık kaynak kodlu olması ve şeffaflığı büyük artı. Eğer kütüphanenizi basit ve sağlam bir arayüzle hazırlamak, makalelerinizi Bibtex/LaTeX ile yazmak istiyorsanız, JabRef aradığınız program olabilir. JabRef’i denemek isterseniz şu linkten yüklemeye gerek kalmadan (Java uygulaması olarak) çalıştırıp göz atabilirsiniz.

Zotero:

Zotero Mendeley’le boy ölçüşebilecek üstelik açık kaynak kodlu oldukça güzel bir program. Şimdiye kadar blogda Zotero hakkında yazı yazmamış olmak da benim ayıbım olsun. Zotero’yu en son Firefox eklentisiyken kullanmıştım, ama artık birçok ekstra özelliğiyle ayrı bir program olarak da kullanmak mümkün. CiteULike’in makale arama ve paylaşma kolaylığı Zotero’da da var, Üstelik Mendeley’deki gibi pdf üstünde notlar alabilirsiniz. Microsoft Word, Open Office, bibtex , xml eklentileri mevcut. Üstelik alıntılarınızı Google dokümanlarınıza yada e-maillerinize de kolaylıkla koyabilirsiniz.

Zotero‘nun ücretsiz opsiyonuyla 300 MB’a kadar olan veriyi bilgisayarlarınız arasında eşleyebilirsiniz. Ancak oldukça uygun fiyata (2 GB yıllık 20$) kapasiteyi arttırabilirsiniz. Ayrıca Zotero sunucuları dışında kendi seçeneklerinizi de kullanabilirsiniz (Mendeley bu konuda daha kısıtlayıcı). Şu haliyle Zotero burada anlattıklarım arasında en cazibi görünüyor. Firefox eklentisinin Türkçe desteği de var. Kesinlikle denemeye değer.

Şu sayfada Zotero hakkında detaylı bir bilgilendirme yazısı bulabilirsiniz.

ReadCube:

ReadCube görece yeni ama iddialı bir referans düzenleme programı. ReadCube’dan Berna’nın yazdığı yorumla haberim oldu. Arayüzü oldukça basit ve çekici görünüyor. ReadCube’ın getirdiği yeniliklerden biri makaleleri geliştirilmiş pdf modunda gösterebilmesi.Şu linkten bir örneğini görebilir, programın arayüzüne göz atabilirsiniz. Bu moddayken makaleye metin olarak ulaşabildiğiniz gibi, makalenin içindeki referanslara ve yazar isimlerine tıklayarak alakalı makaleleri de görebiliyorsunuz. Üstelik makalenin altı alıntı sayısı gibi istatistiki bilgileri de gösteriyor.

EndNote’da olan doğrudan program içinden dergilerde arama yapma özelliği (üstelik doğrudan Google Scholar’da arama yapabiliyorsunuz) ve CiteULike’daki gibi gruplar oluşturma özelliği mevcut.

ReadCube henüz beta aşamasında ve Linux sürümü yok. Adobe Air üstünden çalışması da benim için eksi puan. Bilgisayarlarınız arasında eşleştirme özelliği de henüz yok (ama yakında çıkacakmış). ReadCube takip edilmeye değer, ilerde ismini daha sık duyabileceğimiz bir program.

Colwiz:

Colwiz Oxford üniversitesi tarafından geliştirilen oldukça yeni (şimdilik) ücretsiz bir program. Colwiz diğer programlardan farklı bir strateji izliyor ve sadece referansları düzenlemek yerine, araştırmacıların ve araştırma gruplarının tüm ortak aktivitelerini tek platformda toplamayı amaçlıyor. Colwiz’de ortak takvim programı, dropbox benzeri bulut depolama (2GB), tartışma forumları, yapılacak işler listesi oluşturma, gibi birçok farklı iş bir programa sığdırılmış. Bir nevi entegre organizasyon programı.

Arayüzü güzel görünüyor. Linux, Mac ve Windows uygulaması olduğu gibi, internetten veya Iphone, Android uygulamalarıyla cepten ulaşmak da mümkün.Bu kadar karpuzu bir koltukta taşımayı becerebilirlerse, araştırmacıların alışkanlıklarını oldukça değiştirecek güzel bir program olabilir.

Atladığım, faydalı olabileceğini düşündüğünüz programlar varsa yorumlara yazıverin.

Ozan Keysan